Gegrepen door de tango in Buenos Aires

La Cathedral Club

Voorafgaand aan mijn bezoek aan Argentinië had ik me niet uitgebreid voorbereid. Ik had geen reisgids doorgenomen, geen lijst gemaakt van plekken die ik zou willen zien, geen reis-websites bekeken en ik had mijn gedachten nog amper over deze reis laten gaan. Het was in de weken daarvoor simpelweg te druk en te hectisch.
Ik zou een volle week verblijven in het centrum van Buenos Aires, dus ik had alle tijd om de stad te leren kennen en ter plekke uit te vinden wat interessant was. En ik reisde een vriendin achterna die er al zo’n twee weken verbleef en Buenos Aires een half jaar daarvoor ook al had bezocht. Zij kon me zeker vertellen wat ik absoluut niet mocht missen. Ook had zij wel al plannen gemaakt voor deze gemeenschappelijke week. De Lonely Planet Buenos Aires bleef tijdens de vlucht van Amsterdam naar Buenos Aires dan ook ongeopend in mijn tas. Na de maaltijd viel ik in slaap en werd pas wakker toen het vliegtuig de Atlantische Oceaan al had overbrugd en boven Brazilië vloog.

Milonga

Mijn reisgenote had al laten weten dat zij heel graag samen naar een tango-salon of milonga wilde gaan. Ik had daar niet echt een beeld bij. Was dat een plek waar je zelf danste, of werd er gedanst en keek je toe? En wat was een milonga? Een andere dans dan de tango? Ik had geen idee. Zijzelf had een tango-avond hoog op haar wensenlijstje staan, en uiteraard zou ik meegaan. Ook ik vond dat ik in dé stad van de tango iets moest meekrijgen van dit cultureel fenomeen. Maar mijn bloed ging eerlijk gezegd nog niet sneller stromen bij de gedachte aan het bekijken van deze dans.

In de loop van de ochtend kwam ik aan op het vliegveld Aeropuerto Internacional Ministro Pistarini. Diezelfde middag al verkende ik een stukje van de wijken Ricoleta en Palermo, en lunchten mijn vriendin en ik samen op een terras met Peruaanse Cerviche en Argentijnse witte wijn. Zij vertelde dat milonga een bepaald type tango-dans is én tegelijkertijd de term voor de gelegenheid waar je naar tango kunt kijken of kunt deelnemen. Via de website Hoy Milonga kon je iedere dag zien op welke plekken in de stad er iets te doen was. Dan was er nog onderscheid tussen klasjes volgen, zelf ergens gaan dansen of kijken hoe er wordt gedanst. Dat eerste wilden wij niet, besloten we, want daar zou het vast vol zitten met dronken of – in het beste geval – onbeholpen toeristen die een poging doen de basisbeginselen van de tango te leren.
Ik had het gevoel dat ik in het echte Argentinië was beland, maar om eerlijk te zijn begreep ik weinig van wat ik zag en hoorde.

Die eerste avond was het meteen raak: via de website Hoy Milonga belandden we in de wijk Palermo, vlakbij Plaza Serrano, in een klein café: El Club Bar. Het was niet druk, de ruimte was vrij klein, maar er zat een gitarist, een bandoneonist, een meisje zong, en drie koppels dansten de tango. De sfeer was alternatief, studentikoos en het publiek was jong. Mensen liepen in en uit, keken even toe, of verdwenen weer om een drankje te halen. We dronken een biertje, wimpelden een aangeboden joint af, en keken toe. Het was mooi en bijzonder. Ik had het gevoel dat ik in het echte Argentinië was beland, maar om eerlijk te zijn begreep ik weinig van wat ik zag en hoorde.

Twee avonden later kwamen we – opnieuw via de website Hoy Milonga – in een ander stadsdeel terecht, in de wijk Almagro. Op de website was aangegeven dat het gebeuren pas om 23.00 uur zou beginnen. Een taxi bracht ons die avond naar het adres. We waren stipt op tijd, wilden niet de kans lopen dat er geen plek meer was. We kochten een kaartje en liepen een trap op. La Catedral Club bleek een oude graansilo uit 1888 te zijn, met enorme hoge plafonds en zwart geverfde muren, die waren behangen met posters, foto’s, schilderijen, doeken en vlaggen. De inrichting van de fabriekshal deed sterk denken aan een kraakpand. Het was er donker, er waren weinig mensen, en wij namen plaats aan een tafeltje en bestelden een fles wijn en twee glazen. Vrijwel meteen daarna verzamelde zich in het midden van de enorme ruimte een groep mensen, men ging in een kring staan, een tango-leraar voegde zich bij hen en begon in het Spaans met zijn uitleg. Verdorie, we waren toch in zo’n klasje beland…

We besloten de wijn te drinken en daarna te vertrekken, maar de groep trok onze aandacht. De mensen op de vloer bleken geen dronken toeristen te zijn die hier voor de grap een paar pasjes kwamen leren, het waren bloedserieuze locals.
Na een klein uur bleken sommige leerlingen ook daadwerkelijk al iets te kunnen. Toen het uur voorbij was, gebeurde er iets verrassends. Een orkest dat zich in de tussentijd aan de zijkant van de dansvloer had geïnstalleerd, begon te spelen zodra de leraar zijn laatste zin had uitgesproken en meteen vulde de vloer zich met mensen. Binnen een mum van tijd was de grote ruimte gevuld, en begon iedereen enthousiast de tango te dansen. Jonge mensen in jeans en sneakers, mensen van middelbare leeftijd (zij in een jurk, hij in een keurig colbert), bejaarde echtparen, verlegen tieners, en er waren meisjes die met meisjes dansten en mannen die met mannen dansten. We keken gefascineerd toe. Niemand op de vloer keek naar elkaar, niemand lachte elkaar uit, iedereen leek in zijn element te zijn en deed datgene waar hij of zij voor was gekomen. De een danste fantastisch, de ander bewoog stijf of was duidelijk een beginner. Jong, oud, getalenteerd of onbeholpen, alle dansers wervelden door elkaar heen in een prachtig amalgaam. En wij genoten. We keken, luisterden, en raakten steeds enthousiaster. Begrijpen deden we het allemaal nog niet echt. Werden mensen die op de stoelen zaten, ten dans gevraagd? Of danste iedereen met degene met wie hij hier was gekomen? En was de tango een verleidingsdans? Of had deze dans, die ook iets deftigs en ingetogens heeft, niets te maken met versieren en verleiden? En waarom dansten sommige koppels met hun bovenlijven op gepaste afstand, en anderen innig verstrengeld?

De essentie van tango

Later thuis, na afloop van die week Buenos Aires, lees ik de boeken The Myths of the Tango van Mario Broeders en The Meaning of Tango. The Story of the Argentinian Dance van Christine Denniston. Bij tango gaat het niet alleen om een dans, maar om een stijl van muziek, dans en zelfs poëzie, zo leer ik. Het fenomeen bestaat al zo’n 150 jaar. Het is ontstaan aan het einde van de 19e eeuw aan de Rio de Plata. Aan de oevers van de rivier vermengde de dans en de muziek van de nakomelingen van de zwarte slaven zich met de cultuur van de immigranten uit Zuid-Europa en die van de gaucho’s, de Zuid-Amerikaanse cowboys. In de jaren 1865-1870 begonnen sommige mensen zich tijdens carnaval als slaven te kleden, ze maakten hun gezichten zwart en dansten zoals de Afrikaanse slaven dat deden. Dat carnavalsvermaak werd gaandeweg steeds populairder en groeide uit tot de tango.

Het waren vaak mannen die met elkaar dansten. Dat gebeurde in cafés, in bordelen, in zaaltjes en ook gewoon op straat. Begin twintigste eeuw groeide het fenomeen en in de jaren twintig werd het ook onder welgestelden populair. De echte gloriejaren van de tango vonden plaats in de periode 1930-1950, en opnieuw in de jaren tachtig. Ook nu weer blijkt er in Buenos Aires een revival van de tango plaats te vinden, zo werd ons verteld.

Die nacht gingen we om vier uur naar huis. We waren verrukt. Twee dagen later besloten we – ondanks het onzalige tijdstip dat je hele dag ruïneert – nog een keer naar La Catedral Club te gaan. Opnieuw hadden we een fantastische avond en ontstond er zelfs een voorzichtig idee om een keer tangoles te nemen.

———————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————
Ook naar de tango of milonga in Buenos Aires? Kijk eens op Hoy Milonga. En bezoek ook vooral La Catedral Club.